अनुभव माझ्या आजोबांचा आहे. ते आता 78 वर्षांचे आहेत. आणि अनुभव सत्तर च्या दशकतील आहे. तो त्यांच्याच शब्दांत कथन करतोय. माझं नाव विठोबा पाटील, वय वर्ष ७८. पण त्या एका रात्रीनं जे दिलं, ते अजून विसरता आलेलं नाही. गोष्ट आहे १९७८ सालातली, मी तेव्हा नुकताच गावात शाळामास्तर म्हणून रुजू झालो होतो. सोलापूर जिल्ह्यातलं एक छोटंसं खेडं. तेव्हा गावात ना वीज होती, ना फारशी माणसं. सायंकाळी सात साडे सात ला सगळं सामसूम व्हायचं.
मी शहरात शिकलेलो असल्यामुळे गावातल्या काही गोष्टी माझ्या डोक्यावरून जायच्या. गावात आल्यावर दुसऱ्याच दिवशी संध्याकाळी सखाराम काका, वयोवृद्ध पण धडधाकट माणूस, मला भेटायला आले. गप्पांच्या ओघात त्यांनी विचारलं – “मास्तर, कुठे थांबला आहात?” मी म्हणालो, “गावातल्या शाळेच्या मागे एक रिकामं घर आहे ना, तिथे.. शाळेतल्या सावंत मास्तरांनी सांगितलं होतं म्हणून मी विचारपूस करून ते घर भाड्यावर घेतलं..”
काकांचा चेहरा एकदम उतरला. त्यांनी सावध केलं –
“हे बघा मास्तर जरा सांभाळून राहा.. आजूबाजूला काय घडतंय त्यावर लक्ष ठेवा.. त्या घरात फार दिवस कोणी राहत नाही आणि अजून एक महत्वाचे.. त्या घराच्या समोर वाडा आहे तिकडे अजिबात फिरकू नका.. बरोबर नाही ती जागा..”
मी हसलो आणि त्यांना म्हणालो “का? भुतं आहेत का तिथे?”
त्यांनी गंभीर चेहरा करत सांगितलं “आता हसण्यावरी नेताय पण तो वाडा म्हणजे फार जून बांधकाम.. पूर्वी तिथं मोठं घराणं राहत होतं. आणि.. “ ते बोलत असताना त्यांचा मुलगा त्यांना बोलवायला आला. तसे माझा निरोप घेऊन ते निघून गेले. त्यांचे बोलणे अपूर्ण च राहिले.
त्या दिवशी रात्री साडेनऊ वाजता मी शाळेचं काही काम करत बसलो होतो. त्या काळी गावात दिवे नव्हते त्यामुळे कंदीलाच्या प्रकाशात सगळं काम व्हायचं. गांव तर कधीच निद्रेच्या आहारी अधीन झालं होतं त्यामुळे स्मशान शांतता पसरली होती. फक्त रात्कीड्यांचा आवाज होता. तितक्यात दारावर एक थाप पडली.. मी जरा दचकलो. इतक्या रात्री कोण असेल.. तितक्यात दुसरी थाप पडली. मी हिम्मत करून विचारले “कोण आहे..?” तसे बाहेरून आवाज आला “ दार उघडा.. लोकं माझ्या मागावर आहेत.. मला आसरा द्या तुमचे खूप उपकार होतील.. “ कोणीतरी मदतीसाठी गायवया करतेय असा विचार करून मी दार उघडले तसे पंचवीशीतील तरुणी आत आली. संपूर्ण घामाने भिजली होती, धापा टाकत होती..
बहुतेक बरीच दमछाक झाली असावी. पायात चप्पल नव्हती त्यामुळे पाय मातीने माखले होते. मी तिला आत बसायला सांगितले आणि पाणी प्यायला दिले. ती काही वेळाने शांत होत म्हणाली “खूप उपकार झाले तुमचे माझ्यावर.. “ मी काही हरकत नाही असे म्हणालो. काही वेळ उलटला. इतक्या रात्री त्या तरुणीला बाहेर जायला सांगणं मला योग्य वाटत नव्हत. मी तिला म्हणालो “आज ची रात्र इथेच थांबा.. तुम्ही बाहेरच्या खोलीत झोपा.. मी आतल्या खोलीत आहे. काही लागले तर कळवा..”
इतके बोलून मी आत निघून आलो. माझ्या मनात इतकेच होते की माझ्यामुळे तिला संकोच व्हायला नको. माझी पुन्हा बाहेर येउन तिला काही विचारण्याची हिम्मत झाली नाही. ती रात्र उलटली. सकाळ झाली आणि मी उठून बाहेर आलो. पण ती तरुणी.. ती निघून गेली होती. मला आश्चर्य वाटल की इतकी मदत करून ती आभार न मानताच निघून कशी गेली. पण नंतर वाटलं की आपण तिला आसरा दिला, तिच्यामागे जे कोणी लोकं लागली होती त्यांच्यापासून सुटका झाली हे महत्वाचे. मीं अंघोळ वैगरे आटोपून जरा लवकरच निघालो. वाटेत सखाराम काका भेटले. त्यांनी घरी जाण्याचा आग्रह केला. मला थोडा वेळ होता म्हणून मी त्यांच्या घरी गेलो. बोलता बोलता मी काल रात्रीचा प्रसंग त्यांना सांगितला तसे ते माझ्याकडे पाहतच राहिले.
कालचे त्यांचे अपूर्ण राहिलेले बोलणे.. ते मला सांगू लागले “ मी काल त्या वाड्याबद्दल बोललो पण माझे बोलणे पूर्ण केले नाही.. तो वाडा म्हणजे फार जून बांधकाम.. पूर्वी तिथं मोठं घराणं राहत होतं. त्यांची एकच मुलगी – नाव “कांता”. फार गोड, शहाणी होती. पण गावातल्या सावकाराचं तिच्यावर वाईट लक्ष गेलं. लोक म्हणतात, त्यानं आणि त्याच्या माणसानी तिच्यावर जबरदस्ती केली.. आणि तिनं त्या वाड्याच्या मागे असलेल्या विहिरीत उडी मारून जीव दीला.. आता ती विहीर तुमच्या घरा पासून अगदी समोरच्या बाजूला आहे.. हे सांगतोय कारण गावातली लोकं तिथे जातं नाहीत.. कारण काय माहितीये.. ती रोज रात्री येउन गावातल्या घरावर थाप देते.. मदत मागते.. जे तुमच्या सोबत ही घडले.. ती 30 वर्षापूर्वीच जीव देऊन मेली आहे..”
त्यांचं हे बोलणे ऐकून मी सुन्न झालो होतो. त्या नंतर ही मी त्या गावात जवळपास 3 वर्ष काढली. रोज रात्री दारावर थापा ऐकू यायच्या. पण मी ते दार पुन्हा कधीच उघडले नाही. नंतर काही वर्षांनी माझी बदली झाली आणि मीं दुसऱ्या गावी राहायला गेलो..
