अनुभव – तनय जमादार
हा अनुभव मी कधीच विसरणार नाही. खरं सांगायचं तर, काही रात्री अजूनही मला झोप येत नाही. ते क्षण आठवले की अंगावर काटा येतो, आणि मी तसाच गारठून जातो. ही गोष्ट घडली होती तेव्हा मी दहावीमध्ये होतो – आयुष्यातला तो काळ जेव्हा अभ्यासाचा भार आणि भविष्याची भीती दोन्ही एका विचित्र तणावात मिसळलेले असतात.त्या आठवड्यात आम्ही अभ्यासात बुडालो होतो. शाळेचं वेळापत्रक, क्लासेस, असाइनमेंट्स – सर्व काही एकाच वेळी डोक्यावर. पेन चालवत असताना मन थकून जायचं. बाहेर कुठेतरी जाण्याची, मोकळा श्वास घेण्याची ओढ लागायची. माझे सगळ्यात जवळचे मित्र आर्यन आणि प्रीतम दोघंही माझ्यासारखेच थकलेले होते. आर्यन हा अत्यंत शांत स्वभावाचा, विचारपूर्वक बोलणारा मुलगा. त्याचं घर प्लाझा कॉम्प्लेक्सजवळ होतं. प्रीतम नेहमी हसरा, पण कधी-कधी खूप गंभीर विचार करणारा.
आम्ही मित्र म्हणजे एकमेकांच्या गैरहजेरीतही एकमेकांची काळजी करणारे. त्या दिवशी आम्ही तिघांनी शेवटी ठरवलं – “बस! आता ब्रेक हवाच! कोणतीही मोठी योजना न करता, केवळ आजूबाजूच्या एखाद्या ठिकाणी जाऊन निवांत बसायचं. मोबाईल दूर ठेवायचा, अभ्यासाचं टेन्शन विसरायचं. जागेचं नाव होतं – रिजन्सी प्लाझा कॉम्प्लेक्स. हा परिसर माझ्या घरापासून थोडा लांब होता, पण आर्यनच्या घराजवळच. आधुनिक इमारतींनी भरलेला, पण मागच्या बाजूला अजूनही निसर्गाने राखलेली टेकडी, झाडं, आणि एक जुनी दगडखाण होती. जेव्हा आम्ही आर्यनच्या घरी पोहोचलो, तेव्हा त्याने सांगितलं की त्याचा चुलत भाऊ स्वराजही आमच्यासोबत यायचा विचार करत आहे. जड वातावरणातून बाहेर पडण्याची ती पहिली पायरी होती. स्वराजची स्कूटर आणि प्रीतमची बाईक – आम्ही दोघं गाडी घेऊन निघालो.
संध्याकाळचे साडेसहा वाजले होते. सूर्य पश्चिमेला कलत चालला होता. आकाशात हलक्या नारंगी छटा पसरू लागल्या होत्या. रिजन्सी प्लाझा ला पोहोचल्यावर आम्ही काही वेळ नुसतं त्या कॉम्प्लेक्समध्ये फिरत राहिलो. एकीकडे मॉलच्या काचेपलीकडून झगमगणाऱ्या दुकानांच्या प्रकाशात चालणारे लोक, आणि दुसरीकडे कॉम्प्लेक्सच्या मागे असलेली निसर्गरम्य टेकडी. काही वेळानंतर आम्ही त्या टेकडीच्या दिशेने गेलो – तिथे एक जुनी दगडखाण होती. परिसर जरा ओसाड, पण दिवसाच्या प्रकाशात तसा शांत आणि निरुपद्रवी वाटणारा. सूर्य हळूहळू मावळत होता. आम्ही दगडांवर बसून बोलत होतो. संध्याकाळी आम्हाला काहीसं वेगळंच जाणवत होतं – जणू वेळ थांबलाय, आणि निसर्ग फक्त आपल्यासाठी शांत झालाय. पण त्या वातावरणात एक वेगळीच गंभीरता होती – शांतता जेवढी सुंदर, तेवढीच अस्वस्थ करणारी.
क्षणभर वाटलं, कोणीतरी बघतंय आपल्याकडे – झाडांमागून, दगडांच्या फटीतून. पण ते क्षणिक होतं… आम्ही पुढे निघालो. आम्ही टेकडीवरून खाली उतरलो तेव्हा साडेआठ वाजत आले होते. आकाश गडद निळसर रंगात रंगून गेलं होतं आणि शहरातल्या लाईट्स एकामागोमाग एक लुकलुकत जाग्या होत होत्या. प्लाझा सोडलं. आमचा प्लॅन साधा होता – मुख्य रस्त्याने परत आर्यनच्या घरी जायचं, तिथे थोडं जेवायचं आणि रात्रभर गप्पा. पण नियतीने वेगळा रस्ता ठरवलेला होता. कॉम्प्लेक्सच्या बाहेर आलो आणि आमच्या समोर एक साईनबोर्ड लागला – “Main Road Closed – Work in Progress” त्यामुळे आम्हाला बाजूच्या आडरस्त्याने जावं लागलं – चिखलाने भरलेला रस्ता, उजेड नाही, आणि दोन्ही बाजूला घनदाट झाडं. स्वराज आणि मी स्कूटरवर. आर्यन आणि प्रीतम थोडं पुढे त्यांच्या बाईकवर.
सुरुवातीला सर्व काही सुरळीत होतं. स्कूटर थोडी घसरत होती, पण आम्ही हसत-हसत पुढे जात होतो. स्वराज नेहमीप्रमाणे विनोद करत होता –
“तनय, या चिखलात आपलं नशीबही अडकून पडलंय वाटतं.” मी मूकपणे हसलो. पण मनात कुठेतरी थोडंसं अस्वस्थपणं आलं होतं. आसपासचं वातावरण जरा जास्तच शांत होतं… आणि अचानक… स्कूटरच पुढच चाक पॉटहोलमध्ये अडकल. ताडकन आम्ही दोघं स्कूटरसह थांबलो. मी पटकन उतरलो आणि टॉर्च लावून पाहिलं – चाक चिखलात पूर्ण अडकलेलं. आर्यन आणि प्रीतम आमच्या खूप पुढे गेले होते. कॉल करायचा प्रयत्न केला पण नेटवर्क नाही. स्वराज हसत म्हणाला, “भावा, जंगलात फोन कसा लागणार… आणि आपण इथे अडकलोय. ह्या सिनेमात आता इंटरव्हलच बाकी!” मी फारसं हसलो नाही. कारण त्या क्षणी मला समोरच्या झाडीत काहीतरी हलताना दिसलं. सुरुवातीला मला वाटलं – एखादा ससा किंवा मांजर असेल. पण आवाज पुन्हा आला – जोरात, खसखसाट. झुडप हलली. स्वराजही थबकला. आम्ही एकमेकांकडे पाहिलं. झपकन स्वराजने स्कूटर चालू करण्याचा प्रयत्न केला… पण थोडासा वेळ लागला. तेव्हाच झाडीतून एक जोराचा आवाज झाला.. धावत येत असल्यासारखा… काहीतरी मोठं, वजनदार, वेगात… आमच्याकडे सरकत होतं. हातपाय गोठले. मी स्कूटरवर बसलो आणि तोंडातल्या तोंडात जणू मंत्र म्हणत accelerator पूर्ण दाबला.
त्या जंगलाच्या रस्त्याने आम्ही वेड्यासारखे स्कूटर चालवत होतो. पाठीमागून तोच आवाज – काहीतरी झाडांवर आपटत पळत होतं. स्वराजचा चेहरा आता भीतीने पांढरट झाला होता. मी सुद्धा काही बोललो नाही. फक्त एकच विचार – कोणतंही वळण, कोणतंही गाव, कुठलाही उजेड दिसला पहिले… फक्त ह्या रस्त्यापासून दूर जायचं आहे.
हळूहळू घरं दिसू लागली, म्हणजे आम्ही आर्यनच्या वस्तीकडे परत येत होतो. तिथे असलेल्या तलावाजवळ आलो. तेव्हा रस्त्याकडेला एक मानव सदृश्य आकृती उभी दिसली. सुरुवातीला ती झाडामागे होती, पण पुढे आल्यावर आम्हाला ती स्पष्ट दिसली – उंच, काळसर शरीर, डोकं किंचित वाकलेलं. चेहरा… अस्पष्ट. ती आमच्या वाटेत होती. आणि तलाव पार करायचा तर तिच्या समोरून जावं लागणार होतं. क्षणभर श्वास थांबला. पण मी स्वराज ला म्हणालो की दुर्लक्ष कर आणि रस्त्याच्या कडेने गाडी काढ. ते जे काही होतं तिथून अवघ्या 20 मिटर अंतरावरून आम्ही गाडी काढली. ते काहीच करत नव्हतं फक्त आम्हाला पाहत होतं. काही वेळाने आम्ही आर्यनच्या घराजवळ पोहोचलो. पण हे सगळं इतक्यावरच थांबणार नव्हतं. आमचं मन आतून हादरलेलं होतं, पण चेहऱ्यावर ते दाखवत नव्हतो. तेवढ्यात आर्यनने दरवाजा उघडला. त्याच्या चेहऱ्यावर एकदम आनंद होता, “कुठं अडकलात रे दोघं? आम्ही वाट पाहत होतो.” मी आणि स्वराज आम्ही फक्त एकमेकांकडे पाहिलं. तेवढ्यात प्रीतम मागून म्हणाला,
“तुम्हाला शोधायला यायचं म्हणत होतो, पण वाटलं तुम्ही मागून येत असाल.”
आम्ही दोघंही काही बोललो नाही. जेवण तयार होतं – साधा भात, वरण, भाजी.
पण त्या क्षणी ते अन्न सुद्धा जड वाटत होतं. रात्री आम्ही घराच्या मागे असलेल्या लहानशा लॉनमध्ये बसलो. टेबलावर गरम कॉफी आणि बिस्किट्स. खरं तर रात्री कॉफी या साठी की वातावरण गार होतं. पण मला राहून राहून तोच प्रसंग आठवत होता.. स्वराज एकदम शांत झाला होता – त्याच्या चेहऱ्यावरचं हसू पार पुसलं गेलं होतं. सर्वात भयावह क्षण म्हणजे… आम्ही चौघंही लॉनच्या एक कोपऱ्यात बसलो होतो. आर्यन काहीतरी सांगत असताना, स्वराजच्या नजरा माझ्या मागून फिरून एका जागेवर स्थिरवल्या. त्याच्या नजरेतील भीती स्पष्ट दिसत होती. मी धड धडत्या काळजाने मागे वळून पाहिलं.
तीच मानव सदृश्य आकृती… त्या क्षणी ती पूर्ण दिसली. घराच्या कुंपणापलीकडून आम्हालाच पाहत होती. काळसर, उंच आणि न हलणारी. प्रकाश तिच्या चेहऱ्यावर येत नव्हता, पण तरीसुद्धा तिची उपस्थिती स्पष्ट होती.
आता मी काहीच बोलू शकलो नाही. फक्त उठून घरात पळालो. स्वराज मागून आला. आम्ही आर्यन आणि प्रीतमला हाक मारली. ते आत आले. आम्ही सांगितलेला प्रसंग ऐकून काही क्षण शांतता होती. आर्यन म्हणाला,
“तनय, तू खूपच नशिबवान आहेस.” प्रीतम काहीच बोलला नाही. फक्त गप्प बसला. त्या रात्री आम्ही चौघंही एकाच खोलीत झोपलो. पण झोप कुणालाच लागली नाही.. सकाळ झाली.. पण मनात काहीतरी गूढ दाटून बसलेलं होतं.
मी माझ्या घरी परत आलो. आईने विचारलं – “थकलास वाटतं?” मी फक्त हलकंसं हसलो. त्या रात्रीनंतर अनेक दिवस गेले. शाळा, अभ्यास, कॉलेज, नोकरी… आयुष्य पुढे सरकायला लागलं. पण… तो अनुभव मात्र मनाच्या एका कप्यात कायम राहिला.
